Model Web 2.0 zmienia model edukacji, dostarczając nauczycielom i uczniom przyjazne dla użytkownika aplikacje do współtworzenia i współdzielenia się wiedzą. Tworzenie i funkcjonowanie podmiotów uczących się w sieciach społecznościowych, to nie tylko zupełnie nowa jakość edukacji, pracą praca w grupie, ale także możliwość skorzystania z mądrości kolektywnej. Web 2.0 to niezwykle korzystny model dla ucznia, gdyż uczy się nie tylko współpracy z rówieśnikami, ale również może współtworzyć wiedzę, czyli przejąć częściowo funkcję nauczyciela.
Możliwości zastosowania edukacyjnego zaprezentowanych powyżej technologii i usług są bardzo szerokie. Web 2.0 stworzył nowe metody pracy, w tym otwarcie nowych możliwości uczenia się i nauczania, które nie były możliwe na szeroką skalę wcześniej. Ważne jest również to, że poszczególne aplikacje są przechowywane na serwerach, a użytkownicy mają do nich dostęp za pomocą zwykłej przeglądarki.
Aplikacji Web 2.0 możliwych do wykorzystania w nauczaniu jest bardzo wiele. Wszystkie jednak mają wspólna cechę: ułatwiają procesy grupowe. Posiadają również ogromny potencjał w dziedzinie edukacji, głownie ze względy na otwarty charakter, łatwość obsługi i wsparcie dla efektywnej współpracy i komunikacji. Dzięki swoim zaletom są wstanie zmienić tradycyjny pogląd ludzkiej wiedzy na możliwości nauczania i uczenia się.
Poniżej przedstawiam wybrane aplikacje technologii Web 2.0, które mogą być wykorzystane w procesie nauczania. Do ich zalet można zaliczyć:
- - przyjazne użytkownikom rozwiązania
- - pełną interaktywność
- - zwiększone możliwości multimedialne (audio, wideo, animacje 3D)
Serwisy społecznościowe
Odrębną grupę usług Web 2.0 stanowią serwisy społeczności internetowych, wspomagają gromadzenie i poznawanie się osób o podobnych zainteresowaniach, zarówno prywatnymi jak i zawodowymi. Ich atrakcyjność podkreślają narzędzia służące do prezentacji swojego profilu, tworzenia grup tematycznych, a także interakcji pomiędzy członkami danej społeczności.
Serwis społecznościowy to grupa ludzi, mająca podobne zainteresowania lub fascynacje. Serwis jest miejscem wymiany poglądów, doświadczeń, czy też informacji. Gra w kręgle, kalendarz Azteków, hodowla świnek morskich, to tylko przykłady tematów na które toczą się w Internecie żywe dyskusje.
Struktura serwisów umożliwia założenia praktycznie każdego interesującego nas tematu, a wiele milionów użytkowników serwisu stwarza szanse, że znajdziemy ludzi mających podobne problemy.
Aby korzystać z serwisu społecznościowego wystarczy założyć konto i już można się udzielać. Uczestnik serwisu ma możliwość modyfikowania swojego profilu, czytania profili innych użytkowników, zamieszczania materiałów, nawiązywania relacji z wszystkimi użytkownikami, a także zakładanie nowych grup i budowanie własnej sieci kontaktów.
Możemy wyróżnić następujące rodzaje serwisów społecznościowych:
- skierowane do konkretnych grup społecznych:
Przykładem takie serwisu może być założony 2006 roku, przez studentów informatyki na Uniwersytecie Wrocławskim Maciej Popowicza i Pawła Olchawy, Michała Bartoszkiewicza i Łukasza Adzińskiego portal naszaklasa.pl. Nazwa portalu nawiązywała do tytułu piosenki Jack Kaczmarskiego „Nasza klasa”[1].
W czerwcu 2010 roku nasza-klasa.pl zmieniła nazwę na: nk.pl. Był to zabieg marketingowy spowodowany zmianą charakteru serwisu, gdyż obecnie stopniowo wygasa jego pierwotne przeznaczenie jakim było odnajdywanie znajomych z dawnych, szkolnych lat. Pojawiają się nowe funkcje, do których można zaliczyć z powodzeniem zaliczyć, próby wprowadzania gier, czy też zapowiedź wprowadzenia grup zainteresowań.
- skierowane na dzielenie się konkretnymi treściami:
Serwis YouTube został stworzony w 2005, z założeniem, że będą mogli umieszczać i oglądać filmy wideo[2]. Portal używa technologii FLV do wyświetlania filmów zamieszczonych przez użytkowników, takich jak zwiastuny filmowe lub telewizyjne, teledyski i dzieła amatorskie. Niezarejestrowani użytkownicy mogą jedynie oglądać filmy, podczas, gdy zarejestrowani mają możliwość umieszczania nieograniczonej liczby swoich filmów. Filmy, które zawierają treści nieodpowiednie dla młodszych użytkowników, są dostępne tylko dla zarejestrowanych w wieku co najmniej 18 lat.
Wszystkie materiały filmowe podzielone są na kategorie, co powoduje, że bardzo łatwo znaleźć interesujący nas film.
Zdecydowana większość materiałów została umieszczona na YouTube przez osoby prywatne, aczkolwiek nie jest niczym wyjątkowym umieszczanie materiałów przez firmy, instytucje, czy też ośrodki akademickie.
Dzięki temu uzyskujemy nie tylko możliwość wirtualnego zwiedzenia interesującej nas uczelni, ale możemy również wziąć udział w zajęciach.
Pomimo, iż niewątpliwym minusem serwisu jest ograniczenie limitu długości filmu do 15 minut, nie przeszkadza to użytkownikom zamieszczać ponad 85 tys. filmów dziennie.
- grupy zamknięte, do których można dostać się poprzez zaproszenie od innego użytkownika
Przez pierwsze lata funkcjonowania Grono.net było społecznością zamkniętą, co oznacza, że zarejestrować się w serwisie można było dopiero po otrzymaniu zaproszenia od osoby, która była już jego użytkownikiem. Aktualnie każdy może zostać użytkownikiem serwisu samodzielnie w nim się rejestrując, zaproszenia zatem nie są już wymagane. Struktura serwisu opiera się na małych grupach, zainteresowanych utrzymywanie relacji (grona znajomych) lub wymianą opinii (grona tematyczne).
Prace przygotowawcze i opracowanie serwisu rozpoczęły się w lipcu 2003, a w pełni funkcjonalny serwis został pod nazwą „grono.net” został uruchomiony na początku 2004 roku[3]. Portal zaprzestał działalności w 2012 r.
- serwisy o charakterze profesjonalnym:
Pierwsze portale tego typu pojawiły się kilka lat temu w Stanach Zjednoczonych. Służyły głównie do wymiany informacji i utrzymywania kontaktów biznesowych. W Polsce takie portale pojawiły się stosunkowo niedawno i dopiero rozwijają.
Jednym z takich portali społecznościowych jest serwis „GoldenLine”. związany z rynkiem pracy oraz światem biznesu. Jego użytkownikami są ludzie zainteresowani rozwojem kariery i życia zawodowego. Serwis oferuje użytkownikom możliwość zarządzania kontaktami, prowadzenia własnych lub udział w innych grupach tematycznych, a także możliwość dyskusji na forach tematycznych. Wszystkie usługi oferowane przez serwis są darmowe.
Wymienione wyżej serwisy służą zarówno do tworzenia nowych wartości edukacyjnych / fora tematyczne/, jak i również pomagają w znalezieniu nowej, atrakcyjnej pracy. Coraz częściej w takich właśnie serwisach firmy szukają nowych pracowników, gdyż mogą osobiście przejrzeć interesujące ich profile i śledzić wypowiedzi wybranych osób na forach.
- serwisy dające internautom możliwość prowadzenia własnych profili – stron:
Funkcjonowanie takich serwisów polega na administrowaniu własną stroną internetową, gromadzeniu swoich fanów /znajomych/, którzy obserwują to, co dzieje się na niej dzieje. Jest to więc połączenie funkcjonalności stron internetowych i forów dyskusyjnych. Założenie strony jest niezwykle proste, wystarczy bowiem wypełnić elektroniczny formularz, podając podstawowe informacje o sobie.
Doskonałym przykładem takiego rozwiązaniem jest powstały w 2004 roku serwis społecznościowy Facebook. Oferuje on zarejestrowanym użytkownikom możliwość tworzenia sieci i grup, dzielenia się wiadomościami i zdjęciami, czy tez korzystania z udostępnionych publikacji.
W kwietniu 2010 r. liczba użytkowników na całym świecie szacowana była na 450 mln, a co miesiąc wgrywany jest ponad 1 mld zdjęć oraz 10 mln filmów[4].
Serwis nie tylko prowadzenie osobistej strony, ale również grupowania użytkowników wokół swojej idei. Warto zauważyć, że jedną stroną może administrować wiele osób, a każdy z nich może wysłać zaproszenie do wszystkich swoich znajomych. Istnieje duża szansa, że osoby podzielające nasze poglądy, polubią naszą stronę. Po założeniu strony zapraszamy znajomych, którym bliska jest nasza idea.
Szczególne miejsce pośród serwisów społecznościowch zajmuje Wikipedia, będąca wolną encyklopedia, tworzoną przez użytkowników. Wiki to szczególne oprogramowanie pozwalające nie tylko oglądać strony internetowe, ale również umożliwiające modyfikację ich zawartości za pomocą przeglądarki internetowej. Oprogramowanie Wiki pozwala również na wspólną pracę wielu użytkownikom.
Fundacja Wikimedia firmuje w języku polskim Wikisłownik, Wikicytaty, Wikinews, Wikiźródła, Wikibooks, i oczywiście Wikipedię, gdzie w polskiej wersji językowej jest już opracowane ponad 700.000 haseł.[5]
Wikipedia jest doskonałym przykładem zaangażowania bardzo wielu użytkowników Internetu. Niewątpliwym jednak minusem jest jednak nierówny, a czasami wręcz niski poziom umieszczanych materiałów. Korzystanie zatem z Wikipedii wymaga bardzo krytycznego odbioru.
Rozwój aplikacji sprawił, że autorem serwisu społecznościowego, może być praktycznie każdy. Nie jest do tego wymagane posiadanie wiedzy informatycznej, ani umiejętności tworzenia grafiki. Wbudowane kreatory dosłownie w kilka minut pozwalają zbudować własną społeczność. Wystarczy zatem wykonać następujące czynności:
- - określić podstawowe informacje o tworzonej społeczności, takie jak jej nazwa, opis, adres, stopień prywatności oraz kategorię. Wszystkie opcje, poza adresem społeczności można zawsze w przyszłości zmienić.
- - dopasować funkcjonalności serwisu do indywidualnych potrzeb, poprzez wybór takich funkcji jak: filmy, galerie zdjęć, forum, blog, ogłoszenia, ankiety, odtwarzacz mp3.
- - dostosować wygląd naszej społeczności, korzystając z gotowych szablonów zawierających zarówno schematy kolorystyczne, jak i grafiki.
Blogi
Niezwykle istotnym elementem modelu Web 2.0 są bez wątpienia blogi. Pisanie własnego bloga stało się wręcz swoistą modą i wyznacznikiem przynależności do kultrury Web 2.0.
Blogi stały się powszechni dostępne, a lista serwisów oferująca taką możliwość jest bardzo długa, a ich założenie równie proste jak założenie serwisu społecznościowego. W tym celu wybieramy miejsce w sieci, gdzie chcemy umieścić nasz blog, wpisujemy adres i nazwę bloga oraz podajemy swój Nick, czyli podpis jakiego będziemy używać na blogu. Następnie wybieramy szablon, a także decydujemy jakie elementy umieścimy na stronie naszego bloga.
Typowy blog posiada system archiwizacji postów, opcję komentowania ich przez czytelników / decyduje o tym autor bloga/, a także możliwość dodania wielu gadżetów podkreślających indywidualizm bloga.
Blogi bardzo często wykorzystywane są jako osobiste źródła komunikacji z innymi użytkownikami. Za pomocą wpisywanych tekstów możemy dzielić się swoimi przemyśleniami i odpowiadać na komentarze czytelników. W istocie taki blog, to internetowy pamiętnik, zawierający osobiste przemyślenia, refleksje i komentarze. Dodatkowo możemy jego treść wzbogacić o zdjęcia, filmy, czy też muzyczne.
Blogi można stosować również w szeroko pojętej edukacji, bowiem mogą je prowadzić zarówno nauczyciele, jak i uczniowie. W Polskim systemie edukacji, blogi wykorzystywane są do pracy z uczniami, i to na bardzo niewielką jeszcze skalę.
Webcasty
Webcast to plik medialny dystrybuowany poprzez Internet i wykorzystując technologię streaming media. Webcast może być zarówno rozpowszechniany zarówno sychnchroniczniem jak i asynchronicznie. Zasadniczo jednak, webcasting to nadawanie przez Internet na „żywo”. W przeciwieństwie do konwencjonalnego sposobu nadawania, który jest tylko jednokierunkowy, webcasting pozwala uczestnikom współdziałać z twórcą i kształtować to, co jest dostarczane. Najprostsza forma nadawania przez sieć www wykorzystuje strumień danych medialnych (fonia, wizja i tekst), którego treść określa moderator transmisji[6].
Wykorzystanie webcastingu w edukacji należy do prawdziwej rzadkości. Z cała jednak pewnością potencjał tkwiący w tej formie edukacji zostanie szybko zauważony i wykorzystany w nauczaniu.
W przypadku wykorzystania webcastingu w edukacji, struktura zawartości i dostępny poziom kontroli interaktywności tworzy w istocie środowisko podobne do tego, jakie występuje podczas „transmisji”, gdzie jedna osoba (czyli wykładowca) wygłasza wykład przed grupą. Różnica pojawiają się dopiero przy różnej ilości słuchaczy, bowiem im większa ich liczba, tym trudniej zachować kontrolę nad webcastem. Zatem w przypadku dużych grup słuchaczy, webcast przestaje pełnić swoja funkcję, i zaczyna być jedynie zwykłym przekazem wideo.
Niewątpliwą zaletą webcastingu jest możliwość udziału w zajęciach prowadzonych przez ekspertów, niezależnie od odległości i ograniczeń czasowych. Dzięki funkcji nagrywania modułów szkoleniowych, uczestnicy szkolenia będą mogli korzystać z nich w dogodnym dla siebie czasie.
Oczywiście szkolenia przy wykorzystaniu webcastingu mają wady, do których przede wszystkim możemy brak oddziaływania prowadzącego na grupę, co może ujemnie wpływać na koncentrację i zaangażowanie uczących się, a w konsekwencji może prowadzić do obniżenia efektywności szkolenia.
Chcąc prowadzić zajęcia z wykorzystaniem technologii webcastu, musimy posłużyć się odpowiednim oprogramowaniem. Idealnym rozwiązaniem w warunkach szkolnych jest wybór programu, w którym możemy pracować bezpośrednio w oknie przeglądarki.
Podcasting
Podcasting forma internetowej publikacji dźwiękowej lub filmowej, zazwyczaj w postaci regularnych odcinków, z zastosowaniem technologii RSS7.
Nazwa wzięła się z połączenia słów iPod - odtwarzacz muzyczny firmy Apple i broadcast (z ang. transmisja, przekaz). Pierwszy pomysł dotyczący wykorzystania technologii RSS publikacji treści audio i wideo zrodził się w początkach 2000 roku, ale prawdziwy boom nastąpił dopiero w latach 2004 – 2005. Do słuchania podkastów wystarczy w zupełności komputer, choć oczywiście można ich słuchać na przenośnych odtwarzaczach mp3.
Aby korzystać z podkastów należy zainstalować oprogramowanie pobierające i katalogujące transmisje na podstawie informacji zawartych w publikowanych razem z podkastami plikach RSS. Aby uprościć tę procedurę pobieranie, coraz częściej na stronach internetowych publikowane są bezpośrednie linki do podkastów.
Podkast może mieć formę nieformalnego błoga, profesjonalnej audycji radiowej, kursu językowego lub hobbystycznego albo odcinków historii czytanej przez lektora. Idąc z duchem czasu, swoje sobotnie przemówienia w formie podkastów publikował Prezydent USA George W. Bush. Dzisiaj podkasty publikują stacje radiowe i telewizyjne, a także uczelnie wyższe.
Really Simple Syndication to formaty sieciowe, oparte na języku XML służących do publikacji często zmieniających się treść , takich jak wpisy blogów, wiadomości. Dokument RSS, często zwany "kanałem", zazwyczaj zawiera streszczoną formę wiadomości ze skojarzonej strony WWW lub jej pełny tekst. RSS umożliwia użytkownikom automatyczne bycie na bieżąco z treścią ulubionych serwisów sieciowych.
Umieszczony na serwerze plik w formacie RSS można subskrybować w specjalnym czytniku RSS, zarówno w samodzielnym programie, jak i we wtyczce do przeglądarki internetowej, a także w niektórych programach pocztowych. Użytkownik pobiera nagłówki wiadomości (tytuły i krótkie opisy) i może wczytać interesujące go informacje ze strony WWW. RSS daje możliwość jednoczesnego abonowania wielu źródeł informacji i przeglądania nagłówków oraz czytania wiadomości w jednym programie, bez konieczności odwiedzania poszczególnych stron.
Podkasting zaczyna zatem zdobywać swoje miejsce w edukacyjnej rzeczywistości. O jego zwiększającej się popularności świadczy fakt, że to odbiorca decyduje, kiedy, i ile razy zechce wysłuchać podkastu.
Potencjał podkastingu może być wykorzystany do przekazywania :
- - treści dydaktycznych
- - wykładów znanych i cenionych naukowców
- - wiadomości i transmisji z koncertów i wydarzeń sportowych
Podkasting stawiając dopiero pierwsze, nieśmiałe kroki na gruncie edukacji, będzie zyskiwał coraz więcej sojuszników zwłaszcza wśród pokolenia „cyfrowych tubylców”. Dla młodego pokolenia, technologia informacyjna i komunikacyjna to element zarówno życia, jak i narzędzie edukacji.
Jak będzie skala zastosowania podkastingu w edukacji zależy tylko i wyłącznie od nauczycieli, wszak odbiorcy są w pełni gotowi na przyjęcie tej innowacji. Opracowanie podkastu wymaga nie tylko dodatkowej pracy od nauczyciel, ale również refleksji, że nie każdy materiał można w takiej formie opracować. Pewne przedmioty jak chociażby języki obce czy historia, są wręcz stworzone do opracowania ich w formie podkastu, inne, jak chociażby zajęcia z plastyki z całą pewnością nie.
Podkasting jest jednak doskonałym sposobem uatrakcyjnienia zajęć, gdyż:
- - bardzo wielu uczniów używa przenośnych odtwarzaczy mp 3, a praktycznie wszyscy posiadają telefony komórkowe wyposażone w funkcję odtwarzani plików audio
- - produkcja podkastów jest coraz mniej czasochłonna i niedroga słuchanie podkastów staje się modne
Screencasting
Screencast (ang. screen – ekran, to cast – przedstawiać, por. broadcast), to film będący zapisem zdarzeń prezentowanych na ekranie komputera, czyli obrazu widzianego przez użytkownika komputera. Nagrany film wraz z komentarzem osoby wykonującej czynności, może pełnić funkcje instruktażowe lub demonstracyjne.
Nagrywanie i publikowanie screencastów określane jest z angielska jako screencasting[7].
W rzeczywistości screncast jest praktycznym rozwinięciem możliwości wykonywania zrzutów ekranowych, i przejściem od pojedynczego obrazu, do płynnego ich nagrywania. Wykonane filmy zapisywane są w popularnych formatach: SWF, AVI, Quick Time, czy też GIF.
Screencast może być wzbogacony o głos lektora, który opowiada o wykonywanych na ekranie czynnościach. Uczeń korzystający ze screencastu może dowolnie regulować zarówno swoje tempo nauki jak i liczbę powtórzeń, wykorzystując do tego celu opcję zatrzymywania lub cofania nagrania.
Screencasting może mieć duże zastosowanie w szkole, np. na lekcjach informatyki, gdzie uczniowie poznają działanie komputera, bądź różnych programów użytkowych. Przygotowane i nagrane przez nauczyciela lub uczniów screencasty, będą doskonałą pomocą dydaktyczną do nauki w domu.
Screencast są bardzo przydatne w nauczaniu, a łatwość ich tworzenia, zarówno przez nauczycieli, jak i uczniów powinna być dodatkowym bodźcem ich popularności. Udostępnienie uczniom screencastów będzie z cała pewnością doskonała zachętą do nauki, gdyż interaktywne treści dydaktyczne z całą pewnością wygrają ze statycznym podręcznikiem.
Web 2.0 to niezwykle korzystny model zarówno dla ucznia jak i dla nauczyciela, gdyż uczy nie tylko współpracy z uczestnikami procesu edukacyjnego, ale również może współtworzyć wiedzę.
W konsekwencji model edukacji Web 2.0 nie jest ograniczony ścianami sali lekcyjnej, lecz jedynie zdolnościami kreacji zarówno nauczyciela jak i jego uczniów. Ich zaangażowanie we współpracę i dialog, prowadzą do rozbudowy sieci osobowych, powstawania nowych pomysłów, czy tez transferu wiedzy.
Roman Lorens
Specjalista prawa oświatowego, trener, ekspert ds. awansu zawodowego nauczycieli, wieloletni wykładowca
[1] Podaję za: https://pl.wikipedia.org/wiki/Nk.pl Odczyt 02.06.2019
[2] Podaję za: http://pl.wikipedia.org/wiki/Youtube
[3] http://pl.wikipedia.org/wiki/Grono.net
[4] Podaję za: http://pl.wikipedia.org/wiki/Facebook Odczyt 02.06.2019
[5] http://pl.wikipedia.org/wiki/Wiki
[6] http://pl.wikipedia.org/wiki/Webcast
[7] Podaję za: http://pl.wikipedia.org/wiki/Screencast Odczyt 02.06.2019
